Metody leczenia niepłodności
Co to jest niepłodność?
Jeśli ciąża nie pojawia się w okresie roku, mimo regularnego współżycia i niestosowania środków antykoncepcyjnych przez parę, mówi się o problemie niepłodności – według definicji stworzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Zaczynają się nerwy, gdyż chęć posiadania dziecka jest duża, a mimo to nie mogą doczekać się upragnionego poczęcia. Pierwszą konsultację lekarską należy zaplanować najwcześniej po roku współżycia bez poczęcia potomka.1
Niepłodność to stan wynikający z nieprawidłowości mechanizmów, które prowadzą do zapłodnienia oraz właściwego zagnieżdżenia komórki jajowej. Szacuje się, że aż około 30 proc. małżeństw jest niepłodnych. To poważny problem medyczny, psychologiczny, społeczny i demograficzny.
Są różne metody, by z nią walczyć – współczesna medycyna oferuje wiele rozwiązań. Wiele osób może dzięki nim może spełnić swoje marzenie o dziecku. Dowiedz się więcej na temat najnowszych metod diagnozowania oraz leczenia niepłodności.
1.Porównaj: https://www.doz.pl/czytelnia/a1312-Problemy_z_zajsciem_w_ciaze_-_przyczyny_i_metody_leczenia
Wizyta u specjalisty i szereg badań
Jeśli para stara się o dziecko przez dłuższy czas bezskutecznie, należy wybrać się do specjalisty, który ma wiedzę i doświadczenie z zakresu leczenia niepłodności. Zleci pakiet badań zarówno dla kobiety, jak i mężczyzny. Wyniki pozwolą mu na prawidłową diagnozę oraz ustalenie planu leczenia i wdrożyć właściwe postępowanie medyczne.
W przypadku pacjentek poniżej 35. roku życia należy przeprowadzić badania w kierunku niepłodności po roku regularnego współżycia. U pań po 35. roku życia już po 6 miesiącach starań, a po 40. roku życia od razu, jeśli kobieta decyduje się na dziecko.
Panie powinny zbadać m.in. poziom hormonu AMH, a także OH, FSH, estradiol oraz PRL, antyTPO, a także testosteron. Podstawą jest też standardowe badanie ginekologiczne oraz USG dopochwowe. Mężczyzn z kolei czeka elementarne badanie nasienia metodą komputerową.
Ginekolog przeprowadzi też wywiad medyczny z obojgiem pacjentów. Lekarz leczący niepłodność ewentualnie zaleci też badania dodatkowe – jak między innymi badania hormonów tarczycy i hormonów steroidowych, laparoskopię, histeroskopię oraz HSG.
Przyczyny problemów z zajściem w ciążę
Przyczyny problemów mogą być po stronie kobiety, jak i mężczyzny. Niepłodność jest problemem obojga partnerów i może mieć wiele przyczyn – może być spowodowana jednym lub kilkoma czynnikami w tym samym czasie2.
Jedną z częstych przyczyn problemów z zajściem w ciążę są zaburzenia hormonalne. U pań dochodzi do zburzeń jajeczkowania, a u panów parametry nasienia mogą być nieodpowiednie. Częstym powodem bywa u pań nieprawidłowa praca gruczołów i organów produkujących hormony.
Może to być także efekt nieleczonych infekcji narządów płciowych i aktywności drobnoustrojów. Zdarzają się sytuacje, że w drogach rodnych dochodzi do poważnych zmian, które w konsekwencji uniemożliwiają zapłodnienie.
Do niepłodności mogą też przyczynić się takie choroby jak zespół policystycznych jajników czy endometrioza. Znaczenie mają też nieprawidłowości w budowie narządów rodnych – jak na przykład podwójna macica, torbiele i mięśniaki lub niedrożność jajowodów – czy też osłabienie odporności.
Płodności kobiet szkodzi też między innymi niewłaściwa dieta i nadużywanie używek, ciągły stres, a także nadmierny, bardzo intensywny wysiłek fizyczny. Czasami niepłodność ma podłoże psychiczne i warto skorzystać ze wsparcia psychoterapeuty. Dowiedz się, co możesz zrobić, jeżeli masz problem z zajściem w ciążę.
2 Czytaj także: K. Łukaszuk i in., 2018, Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP), „Ginekologia i Perinatologia Praktyczna”, t. 3, nr 3.
Skuteczne leczenie niepłodności
Leczenie niepłodności to proces długotrwały3. Podczas terapii należy myśleć pozytywnie, mimo przeciwności. Poniżej omawiamy najczęściej stosowane metody4 walki z niepłodnością. Przyczyny niepłodności są zindywidualizowane, dlatego jej leczenie też powinno mieć indywidualny przebieg.
3 Porównaj: R. Dębski, 2019, Niepłodność.
4 Zobacz: : L. Putowski, 2011, Leczenie niepłodności.
Terapia hormonalna
Terapia estrogenowo-progesteronowa jest stosowana w przypadku niepłodności hormonalnej. Brak owulacji to najczęstsza przyczyna niepłodności hormonalnej, dlatego terapia polega na zażywaniu leków, które wywołają jajeczkowanie. Test progesteronowy jest badaniem, które pozwala określić przyczynę niepłodności u kobiet.
Leczenie hormonalne jest jedną z najczęściej wykorzystywanych metod leczenia niepłodności. Polega na podawaniu leków zawierających odpowiednie hormony, które regulują pracę m.in. jajników, przysadki mózgowej czy nadnerczy lub podwzgórza. Leki są przez kilka miesięcy.
Zapłodnienie pozaustrojowe – in vitro
Dla wielu par jest to ostateczna forma leczenia. Stosuje się ją, gdy leczenie farmakologiczne i operacyjne nie zapewni pożądanych efektów. Zapłodnienie in vitro jest coraz częściej stosowaną metodą w przypadku par, dla których inne sposoby leczenia zawiodły.
Wskazania do zapłodnienia in vitro to przede wszystkim niedrożność jajowodów lub brak jajowodów jako wynik operacji, ale także endometrioza lub obecność przeciwciał przeciwko nasieniu.
Aby doszło do zapłodnienia in vitro, niezbędne jest pozyskanie od kobiety komórek jajowych. Wywołuje się owulację, by otrzymać ich jak najwięcej. Dojrzałe komórki jajowe pobiera się za pomocą laparoskopii, nakłucia pęcherzyków jajnikowych lub w poprzez nakłucie sklepienia pochwy za pomocą dopochwowej głowicy USG.
Następnie komórki jajowe przechowuje się w specjalnym inkubatorze, a po kilku godzinach łączy się je z nasieniem. Zarodki umieszcza się w jamie trzonu macicy kobiety, a część z nich się zamraża do ew. kolejnej próby.
Zabieg inseminacji domacicznej
Zabieg ten polega na wprowadzeniu przy użyciu specjalnego cewnika bezpośrednio do macicy wcześniej przygotowanego nasienia partnera lub nasienia anonimowego dawcy. Stymulacja hormonalna ma na celu zwiększenie szansy zajścia w ciążę. Zabieg inseminacji wykonywany jest w trakcie wizyty i ginekologicznej i jest bezbolesny.
Próby inseminacji domacicznej przeprowadza się m.in. w sytuacjach, gdy u panów wystąpi słabsza ruchliwość plemników, są nieprawidłowe parametry nasienia lub zaburzenia ejakulacji. U pań powodem może być obecność w śluzie przeciwciał przeciwplemnikowych. Inseminacja może też być rozwiązaniem, gdy para nie ma możliwości przeprowadzenia zapłodnienia metodą in vitro.
Leczenie niepłodności męskiej
Jeśli przyczyną problemów u panów są zaburzenia hormonalne, podaje się odpowiednie dawki hormonów, które mają na celu uregulowanie ich stężenia we krwi. Infekcje, które ograniczają płodność, leczy się najczęściej antybiotykami. Problemy z nasieniowodami wymagają z kolei ich usunięcia chirurgicznego.
Wsparcie terapeuty
Prawidłowa diagnostyka i leczenie niepłodności wymaga holistycznego podejścia do tematu. Najczęściej w cały proces leczenia są zaangażowani specjaliści z różnych dziedzin, między innymi z ginekologii, genetyki, położnictwa, endokrynologii, a także psychologii5 czy nawet dietetyki. Ich rolą jest doprowadzenie do prawidłowej ciąży i urodzenia zdrowego potomka. Terapia wymaga cierpliwości i spokoju, dlatego psychoterapia często jest ważnym elementem.
5. Czytaj: G. Iwanowicz-Palus, M. Makara-Studzińska, 2022, Psychologia w położnictwie i ginekologii, Warszawa.
Podsumowanie
Warto wiedzieć, że żadna metoda leczenia niepłodności nie gwarantuje skuteczności – tym bardziej podczas jednej próby. By udało się zajść w ciążę, zwykle trzeba podjąć kilka prób i powtarzać zabiegi. Jednak nowoczesne metody leczenia zaburzeń płodności pozwalają w większości przypadków na skuteczną pomoc. Kluczem do sukcesu jest postawienie prawidłowej diagnozy i podjęcie odpowiednich kroków medycznych.
